In 2016 werden verschillende strafrechtelijke onderzoeken ingesteld naar een aantal hoogstaande functionarissen binnen de Nationale Politie. Deze functionarissen worden onder andere verdacht van verduistering, fraude, corruptie, valsheid in geschrifte en omkoping. Dit jaar heeft de eerste zitting plaatsgevonden van een van deze functionarissen. Naar aanleiding hiervan wordt in dit artikel dieper ingegaan op de fraudepraktijken van deze politiefunctionarissen en waarom deze praktijken zo lang hebben aangehouden.
Door: Jill Stigter
Het eerste strafrechtelijke onderzoek dat werd ingesteld, betreft een onderzoek naar de inmiddels afgetreden voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad (COR) van de Nationale Politie, Frank Giltay (Haenen, 2016b). Tijdens dit onderzoek werden grote aantallen onterechte en onverantwoorde uitgaven vastgesteld zoals het toekennen van dubbele toeslagen, het financieren van buitenlandse reisjes en het kopen van maatpakken op kosten van de politie. Aan de leden van de COR legde Giltay uit dat deze hoge uitgaven hoorden bij de doelen die het inspraakorgaan zichzelf kon stellen. Hierbij moest het inspraakorgaan worden gezien als een professioneel bestuurd bedrijf dat professioneel en adequaat moet worden ondersteund (Haenen, 2019b).
Op 13 mei vond de regiezitting plaats waar Giltay terechtstaat wegens onder andere valsheid in geschrifte en verduistering, waar het dus voornamelijk gaat om uitgaven die ten onrechte zijn gedeclareerd als kosten van medezeggenschap (Haenen, 2019b). Giltay heeft aangegeven dat hij tijdens dit proces zichzelf verdedigt, na het contact met zijn advocaat te hebben verbroken. Tijdens deze hoorzitting liet Giltay weten aan een posttraumatische stressstoornis (PTSS) te lijden. Hierop sprak de rechtbank zich uit over het feit dat Giltay zich niet meer laat bijstaan door zijn advocaat, en hij dit, gezien zijn stoornis, wel zou moeten laten doen. Waar Giltay PTSS zou hebben opgelopen en hoe hij deze stoornis bij hem heeft laten vaststellen, heeft hij niet onthuld (Haenen, 2019c).
De contacten die Giltay had met andere functionarissen binnen het politiekorps zijn ook uitgebreid onder de loep genomen, waaronder zijn contact met de eerste korpschef van de Nationale Politie, Gerard Bouman (Haenen, 2019b). De korpsleiding bleek namelijk kennis te hebben van de uitgaven door Giltay, maar greep hierop niet in. Bouman heeft Giltay zelfs voor zijn vertrek een salarisverhoging gegeven, maar Giltay heeft ook uit eigen zak bijna vierduizend euro geleend ter afbetaling van zijn twee hypotheken (Haenen, 2016b; Haenen, 2019b). Commissie-Ruys, een onderzoekscommissie ingelast door het ministerie van Justitie, concludeerde hierover dat Bouman een indruk had achtergelaten dat hij de steun van de COR kocht en bij deze ‘onprofessioneel’ en ‘ongepast’ had gehandeld. Echter, in de uiteindelijke conclusie werd gesteld dat de commissie geen bewijs had gevonden of Bouman de COR omkocht (Koch, 2017a). Bouman heeft de uitslag van het rapport niet meer kunnen meemaken, gezien hij enige dagen voor de presentatie van het rapport is gestorven (Haenen, 2019b).
De hechte cultuur binnen de Nationale Politie kan goede dingen opleveren als collegialiteit en loyaliteit, maar ook een angst om elkaar aan te spreken op wangedrag.
Naast de contacten van Giltay zijn begin 2016 nog twee andere hoogstaande politiefunctionarissen beschuldigd van fraude (Haenen, 2019a). Het gaat hier om politiecommissarissen Peter van den E. en Ad Smit, die beide worden beschuldigd van fraude, corruptie en verduistering. Ad Smit wordt vervolgd wegens verduistering in dienstbetrekking; hij bleek familieleden te trakteren op voetbalwedstrijden, nam mensen mee naar concerten en trakteerde mensen op etentjes (Haenen, 2017). Peter van den E. zou zich schuldig hebben gemaakt aan het misbruiken van zijn bevoegdheden, het aannemen van giften van derden en belangenverstrengeling waarbij hij persoonlijk financieel profiteerde van contracten die werden gesloten door de politie met bedrijven en vrienden van Peter van den E. (Haenen, 2016b; Haenen & Middel, 2019).
De commissie-Ruys benoemde in hun rapport dat het de opsporing- en handhavingsorganisaties bij het handhaven van de integriteit ontbreekt aan zelfcorrigerend vermogen (Koch, 2017). Deze kritiek werd in een onderzoek van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) herhaald en nog verder uitgebreid. Er werd onder andere nog vastgesteld dat er sprake is van ernstige ambtsschendingen in relatie tot de georganiseerde misdaad (Koch, 2017b). Men spreekt elkaar kennelijk niet aan op verkeerd gedrag vanwege de hechte cultuur die leeft binnen opsporing- en handhavingsorganisaties. Deze hechte cultuur kan goede dingen opleveren als collegialiteit en loyaliteit, maar ook dat men elkaar de hand boven het hoofd wil houden en elkaar niet durft aan te spreken op wangedrag (Koch, 2017b). Volgens de onderzoekscommissies moet hier serieus onderzoek naar worden gedaan in de toekomst en gepaste veranderingen in gedrag komen.
Literatuur
Haenen, M. (2016a, 31 oktober). Bij de politie vallen voortdurend lijken uit de kast. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Haenen, M. (2016b, 31 oktober). Politie schorst commissaris verdacht van frauderen. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Haenen, M. (2017, 13 juni). ‘Iedereen wist dat Ad Smit fratsen had’. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Haenen, M. (2019a, 8 februari). Politiecommissaris ontslagen na belangenverstrengeling. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Haenen, M. (2019b, 12 mei). Fraudezaak politie kan beerput openen. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Haenen, M. (2019c, 13 mei). Oud-voorzitter Ondernemingsraad Nationale Politie: ‘Ik heb PTSS’. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Haenen, M., & Middel, M. (2019, 5 maart). Hoge politiecommissaris voor de rechter wegens corruptie. NRC Handelsblad. Verkregen van https://www.nrc.nl
Koch, H. (2017a, 12 september). De ene agent corrigeert de andere bijna nooit. Trouw. Verkregen van https://www.trouw.nl
Koch, H. (2017b, 15 september). De politie is waakzaam en dienstbaar, maar is ze ook integer? Trouw. Verkregen van https://www.trouw.nl
Tekstredactie: Melloney Temmerman
