Op 29 september 2017, inmiddels alweer bijna twee jaar geleden, raakte de 25-jarige Anne Faber tijdens haar fietstocht door de bossen vlakbij Zeist vermist. Haar vermissing ging gepaard met wanhoop bij naasten en leidde tot veel vragen. Ruim twee weken na de vermissing van Anne werd bekendgemaakt dat zij inmiddels niet meer in leven was. Anne zou verkracht en vervolgens vermoord zijn door de in de politiedossiers al bekende zedendelinquent Michael P. (NOS, 2017). Michael P. bevond zich ten tijde van de verdwijning van Anne in de Forensische Psychiatrische Afdeling (FPA) in Den Dolder wegens een verkrachting van twee tieners. In de FPA kon hij door middel van verlof buiten de muren van de afdeling treden, zo ook op de dag van de verdwijning van Anne. Het is inmiddels bekend dat dit verlof, gezien zijn verleden, niet gepast was (Bartels & van Wely, 2019). De vrijheid van de dader had de overhand, de veiligheid van de samenleving werd teniet gedaan en dit werd Anne Faber fataal.
Door: Julie le Sage
De vermissing en de dood van Anne maakten veel los in zowel de samenleving als in het strafrechtelijk onderzoek. Naar aanleiding van de Anne Faber-zaak heeft de toenmalige Minister voor Rechtsbescherming, minister Blok, een onderzoek naar het detentieverloop van Michael P. gestart (Rijksoverheid, 2019). De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV), de Inspectie JenV en de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) verdiepten zich in het detentiesysteem en onderzochten het proces rondom Michael P.
Eind vorige maand verschenen de rapporten en kwam het detentieverloop van Michael P. aan het licht. De verschijning van de rapporten resulteerde in schokkende en bovenal pijnlijke onderzoeksresultaten. Pijnlijk voor voornamelijk de nabestaanden van de slachtoffers van Michael P., onder wie die van Anne Faber (Rijksoverheid, 2019). Het Penitentiair Psychiatrisch Centrum in Vught waar Michael P. verbleef voordat hij in Den Dolder terecht kwam, blijkt namelijk nauwelijks informatie omtrent zijn verleden te hebben doorgespeeld op het moment dat Michael P. werd uitgeplaatst naar de afdeling in Den Dolder. Michael P. stemde op grond van de privacywetgeving niet in met het delen van zijn zeden- en geweldsverleden. En wat de huidige wetgeving betreft, betekent een beroep op ‘privacy’: geheimhouding van het medisch dossier (Den Hartog, 2019). Dit terwijl de kans op recidive bij zedendelinquenten juist om een gepaste behandeling vraagt… (Misérus, 2017).
Ten gevolge van de gebrekkige informatie waarover de afdeling in Den Dolder beschikte, is de risicotaxatie rondom Michael P. tenietgedaan. In plaats van als gedetineerde werd hij als patiënt behandeld. Ondanks de zeer gewelddadige, dubbele verkrachting die hij destijds al op zijn naam had staan, genoot Michael P. in zijn tijd op de afdeling al vrij snel grote vrijheden (Bartels & van Wely, 2019). Té groot, blijkt achteraf. Het traject zou wellicht anders zijn gelopen als Den Dolder wél de nodige informatie rondom Michael zijn verleden in handen had gehad. Een onvolledig beeld van de zedendelinquent zorgde ervoor dat de nadruk in zijn behandeling voornamelijk op zorg werd gelegd (den Hartog, 2019). Behandeling en resocialisatie stonden voorop, de kans op recidive werd uit het oog verloren en het zicht op de veiligheid van de samenleving verdween.
De conclusies zijn glashelder en schetsen een pijnlijk beeld. Dit moet enorm zwaar zijn geweest voor de nabestaanden van Anne Faber. Geen enkele maatregel gaat hun verdriet wegnemen. (Minister Dekker)
Voor Dekker, de huidige Minister voor Rechtsbescherming, is de boodschap duidelijk. Hij zal naar eigen zeggen dan ook lessen trekken uit de gemaakte fouten. Dit met het oog op de zorg voor de samenleving: veiligheid, risicobeheersing en bescherming van de samenleving moeten te allen tijde het zwaarst wegen (Rijksoverheid, 2019).
De strengere eisen die gesteld gaan worden aan de uitplaatsing van gedetineerden naar een kliniek als FPA, houden in dat voorafgaand aan de uitplaatsing de risico’s zo volledig mogelijk kaart moeten worden gebracht. Aan deze waarborg werd tot op heden niet genoeg waarde gehecht. Ook worden de systemen in de forensische zorg voortaan beveiligd en is in de toekomst voor gedetineerden geen mogelijkheid tot uitplaatsing indien zij weigeren hun verleden bloot te geven (Den Hartog, 2019). Op deze manier komen forensische zorginstellingen niet met een informatiegebrek rondom het verleden van gedetineerden te zitten en ontstaat minder kans op inschattingsfouten. Ten slotte komt Dekker met verbeterpunten rondom de verlening van verlof. Het toekennen van vrijheden komt vanaf nu pas aan bod in de laatste fase van de straf, geen moment eerder (Rijksoverheid, 2019).
Ik zal er alles aan doen om de samenleving zo goed mogelijk te beschermen en lessen te trekken uit gemaakte fouten. (Minister Dekker)
In de behandeling van Michael P. is grovelijk tekortgeschoten, dat blijkt. Voor de nabestaanden van Anne Faber en ook voor de samenleving in zijn geheel kan het feit dat het toekennen van vrijheden in privacy in deze kwestie ten koste ging van veiligheid, hard aankomen. Minister Dekker zegt het falen van de behandeling van Michael P. mee te nemen in toekomstige behandeling van gedetineerden. Anne en haar nabestaanden zijn de dupe van een foutengala in het rechtssysteem, laat dit een waarschuwing zijn. Het huidige systeem dient te veranderen, willen we de veiligheid van de samenleving voorop zetten. Want dat is wat uiteindelijk het zwaarst weegt, toch?
Literatuur:
Bartels, V. & Wely, M. van (2019, 28 maart). Michael P. verkeerd ingeschat. Geraadpleegd van https://www.telegraaf.nl/nieuws/3359582/michael-p-verkeerd-ingeschat
Hartog, T. den (2019, 3 april). Tactiek minister Dekker: berouw tonen na fouten met Michael P. Geraadpleegd van https://www.ad.nl/politiek/tactiek-minister-dekker-berouw- tonen-na-fouten-met-michael-p~a9715930/
Misérus, M. (2017, 22 oktober). Kleinere kans op recidive als behandeling beter is afgestemd op zedendelinquent. Geraadpleegd van https://www.volkskrant.nl/nieuws- achtergrond/kleinere-kans-op-recidive-als-behandeling-beter-is-afgestemd-op- zedendelinquent~b7ac9128/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
NOS. (2017, 7 oktober). Tijdlijn: de vermissing van Anne Faber. Geraadpleegd van https://nos.nl/artikel/2196764-tijdlijn-de-vermissing-van-anne-faber.html
Rijksoverheid. (2019, 28 maart). Dekker: overheid tekortgeschoten bij detentieverloop Michael P. Geraadpleegd van https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2019/03/28/dekker-overheid-tekort- geschoten-bij-detentieverloop-michael-p
Tekstredactie: Melloney Temmerman
