Dossiers met onopgeloste moordzaken die voor altijd in de la van de politie lijken te verdwijnen, brengen een hoop verdriet en onbegrip met zich mee. Voor nabestaanden, politiemedewerkers en andere betrokkenen blijven essentiële vragen rondom zaken onbeantwoord. Deze vragen hoeven echter niet altijd onbeantwoord te blijven. Soms wordt de la met dossiers namelijk opnieuw geopend…
Zo kwam de zaak van Nicky Verstappen recentelijk volop in de belangstelling. De moord op de elfjarige Nicky is twintig jaar lang onopgelost gebleven en vormde hiermee een zogenaamde ‘cold case’ (Landelijke DNA-databank, 2015). In Nederland liggen er momenteel zo’n 1500 onopgeloste moordzaken bij de politie (Rosman, 2018; Politie, 2018). Deze zaken kennen tot op heden geen doorbraak en verdienen een tweede, derde of misschien wel vierde kans. De zaak van Nicky Verstappen werd afgelopen augustus heropend door middel van een grootschalig DNA-onderzoek en kreeg hierbij zo’n kans. Naast de zaak van Nicky zijn er verscheidene andere onopgeloste zaken die afgelopen jaar heropend zijn. In dit artikel worden verschillende vragen rondom cold cases beantwoord. Want wat houdt een cold case precies in? Wat is de rol van DNA-onderzoek in onopgeloste zaken? En wat kan leiden tot een heropening van deze zaken?
Door: Julie le Sage
Allereerst is het van belang om te weten waar we het over hebben. Een cold case is een onopgelost levensdelict (moord of doodslag) of een zeer ernstig delict waarop een minimale gevangenisstraf van twaalf jaar staat. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een verkrachting van een minderjarige. Een zaak wordt echter pas als cold case aangemerkt wanneer een lid van de korpsleiding en de rechercheofficier daartoe besluiten (politie, z.d.). Een zaak komt in aanmerking voor heropening wanneer er informatie uit nieuwe omstandigheden naar voren komt, getuigen zich laten horen of DNA-onderzoek nieuwe kansen biedt (Regini, 1997). Oude dossiers worden uit het archief gehaald en zo wordt een zaak opnieuw onder het vergrootglas gelegd. Niet alleen dossiers maar ook in beslag genomen goederen worden nogmaals bekeken om te achterhalen wat zij kunnen betekenen in de heropleving van een zaak (Bergwerff, 2018).
Met name DNA-onderzoek kan een centrale rol spelen in de heropening van zaken. Verfijnde technieken zorgen ervoor dat grootschalig DNA-onderzoek, onderzoek dat voorheen nog niet goed mogelijk was, een trigger voor de oplossing van cold cases kan zijn (Bergwerff, 2018). DNA-sporen die in het verleden als onbruikbaar werden aangemerkt, kunnen tegenwoordig nieuwe perspectieven bieden (Bomers, 2018). Denk aan de zaak van Nicky Verstappen waarbij Jos B., de verdachte van de moord op het elfjarige jongetje, door middel van grootschalig DNA-onderzoek twintig jaar later pas werd opgespoord. Een combinatie van verfijnde technieken en een deskundig coldcaseteam zorgt voor innovatie en een nieuwe kijk op onopgeloste zaken. Daarnaast zorgt digitalisering van dossiers en DNA ervoor dat verbanden tussen zaken gemakkelijker gelegd kunnen worden (Politie, 2018).
DNA, een wondermiddel in het onderzoek van coldcaseteams (Rene Bergwerff, chef van het coldcaseteam Rotterdam)
Nederland beschikt in totaal over tien coldcaseteams die onopgeloste zaken een nieuwe kans geven. Iedere politie-eenheid heeft een eigen team. Een coldcaseteam bestaat uit een gedragskundige, een analist, technische en forensische recherche en een specialist in vermiste personen (Bergwerff, 2018; Politie, z.d.). Samen verzamelen zij informatie en proberen zij een nieuw licht te werpen op zaken die voorheen geen doorbraak kenden. Cold cases zijn de meest uitdagende zaken omdat zij niet voor niets onopgelost zijn. Enkel extreem veel geduld en doorzettingsvermogen kunnen een bijdrage leveren aan het vinden van antwoorden en oplossingen.
Als we terugblikken op de zaak van Nicky, zien we dat DNA-onderzoek hier doorslaggevend is geweest. Deze zaak is slechts een van de vele cold cases die onlangs opnieuw onder de aandacht zijn gebracht. Niet alleen bij politie en justitie maar ook in de media en de samenleving krijgt het onderwerp cold cases veel belangstelling (van Leiden & Ferwerda, 2006). Eerdergenoemde ontwikkelingen op het gebied van DNA-onderzoek brengen nieuwe onderzoeksmogelijkheden met zich mee en zorgen ervoor dat cold cases een ‘hot item’ worden.
Kortom, wanneer DNA-technieken zich verder ontwikkelen en coldcaseteams steeds deskundiger te werk gaan, zal de la gevuld met cold case dossiers steeds leger worden. Hoe cold case-onderzoek zich precies zal ontwikkelen, kan niet voorspeld worden. Máár, voor een substantieel deel van de op dit moment 1500 onbeantwoorde cold cases ligt het antwoord wellicht dichterbij dan we denken. Cold cases ondervinden een heropleving en komen hierbij steeds meer onder onze aandacht. Spreken we hier mogelijk over een verschuiving van cold naar hot?
Literatuur:
Bergwerff, R. (2018). Politie Rotterdam Exclusief: Cold cases [Theatervoorstelling].
Bomers, L. (2018, 30 augustus). ‘Cold case-onderzoek nationaal coördineren. Eenvandaag. Geraadpleegd van https://eenvandaag.avrotros.nl/item/cold-case-onderzoek-nationaal-cooerdineren/
Landelijke DNA-databank. (2015). De moord op Nicky Verstappen. Geraadpleegd van https://dnadatabank.wordpress.com/dossiers/nicky-verstappen/
Leiden, I. van & Ferwerda, H. (2006). Cold cases – een hot issue. Toepassing en opbrengsten van hernieuwd onderzoek naar onopgeloste kapitale delicten. Geraadpleegd van https://www.politieenwetenschap.nl/cache/files/5bf3ffbc2834cPK13.pdf
Politie. (z.d.). Achtergrondinformatie over cold cases. Geraadpleegd van https://www.politie.nl/themas/informatie-over-cold-cases.html
Politie. (2018, 23 mei). Nieuwe technologie in oude politiezaken. Geraadpleegd van https://www.politie.nl/nieuws/2018/mei/23/00-nieuwe-technologie-in-oude-politiezaken.html
Regini, C. L. (1997). The cold case concept. FBI Law Enforcement Bulletin, 66(8), 1–6.
Rosman, C. (2018, 25 augustus). ‘Hoop in de zoektocht naar de ‘klootzak’ in die andere 1500 cold cases. AD. Geraadpleegd van https://www.ad.nl/binnenland/hoop-in-zoektocht-naar-de-klootzak-in-die-andere-1500-cold-cases~a5b23c0b/
Eindredactie: Melloney Temmerman